Ulga prorodzinna

Ulga na dzieci to jedna z najpopularniejszych metod wspomagania obywateli przez państwo. Z ulgi korzystać należy trzymając się ściśle określonych zasad.

W rozliczeniach za 2016 r. możliwe jest nie tylko odliczenie ulgi od kwoty podatku do zapłaty ale także zwrot w gotówce lub na rachunek bankowy niewykorzystanej ulgi, której podatnik nie zdołał odliczyć ze względu np. na niskie wynagrodzenie. Kwoty zwrotu niewykorzystanej ulgi wykazać należy w 2017 r. (deklaracje za rok 2016) w odpowiednich polach deklaracji PIT-36, PIT-37.

Ulga prorodzinna jest nielimitowana w stosunku do ilości dzieci, które podatnik posiada. A zatem kwota odliczenia lub zwrotu przysługuje na każde dziecko, którego status spełnia ustawowe wymogi. Odliczenie stosuje się od podatku, co w konsekwencji pozwala na znaczną oszczędność i znaczące kwoty powracające do portfeli rodziców.

W zeznaniu za rok 2016 (składanym w roku 2017) podatnik może odliczyć:

• 92,67 zł miesięcznie, czyli do 1112,04 zł rocznie z tytułu ulgi prorodzinnej na wychowywanie jednego dziecka spełniającego warunki ulgi - przy założeniu, że dochód podatnika po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne nie przekracza łącznie 112.000 zł, a niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł,
• 92,67 zł miesięcznie, czyli do 1112,04 zł rocznie na wychowanie dwójki dzieci,
• 166,67 zł miesięcznie, czyli do 2000,04 zł rocznie na trzecie dziecko,
• 225,00 zł miesięcznie, czyli do 2700,00 zł rocznie z tytułu wychowania czwartego i kolejnego dziecka.

Uwaga - posiadając troje, czworo lub więcej dzieci - stosujemy zasadę - na dwójkę pierwszych przysługuje ulga 92,67 zł niezależnie od limitu przychodów, na kolejne dzieci stosujemy kwoty podwyższone, również nie stosując limitu przychodów. Limit ten stosujemy wyłącznie w przypadku wychowywania jednego dziecka.

Odliczenie na dwójkę lub więcej dzieci przysługuje, jeżeli co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego osoba korzystająca z ulgi wykonywała władzę, pełniła funkcję lub sprawowała opiekę, w stosunku do więcej niż jednego dziecka. Zasada ta ma miejsce również w przypadku dzieci urodzonych 31 grudnia danego roku. Jeżeli zatem choć jeden dzień w roku podatnik posiadał 2 dzieci, to przez cały rok nie musi on już sprawdzać limitu przychodów. W takim przypadku sprawdza poszczególne miesiące roku i za te miesiące, w których sprawował władzę (opiekę, funkcję rodziny zastępczej) nad jednym dzieckiem będzie rozliczał 92,67 zł za jedno dziecko, a za miesiące w których sprawował on ją nad dwójką dzieci - 2x92,67 zł.

Warunki skorzystania z ulgi na dzieci:

1. Odliczenie dotyczy dzieci małoletnich, nad którymi podatnik wykonywał władzę rodzicielską; pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało; sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

2. Odliczenie dotyczy dzieci bez względu na ich wiek, które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3. Odliczenie dotyczy również dzieci do ukończenia 25 roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej (3089 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej.
4. Prawo do odliczenia przysługuje za pełne miesiące kalendarzowe. Jeżeli w miesiącu nastąpiła zmiana prawa do władzy rodzicielskiej lub opieki i przejdzie ona na inną osobę - można ustalać limit dzienny ulgi, dzieląc limit miesięczny przez 30 dni.
5. Jeżeli w trakcie sprawowania praw nad dzieckiem zmianie ulegnie podmiot, który te prawa posiada, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty ulgi miesięcznej za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
6. Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W związku z tym na jedno dziecko ulga może być wykorzystana tylko przez jedno z rodziców (odliczona od podatku jednego z rodziców) bądź też przez oboje rodziców wspólnie. Dzielenie się ulgą następuje zatem przede wszystkim na drodze ich wzajemnego porozumienia. Jedynym ograniczeniem jest w tym wypadku górny limit ulgi. Brak porozumienia każe odnieść się do zastosowania zasady, że ulga należy się proporcjonalnie do faktycznego okresu wykonywania władzy rodzicielskiej w roku podatkowym (okresu liczonego w dniach).
7. Odliczenia nie stosuje się, jeżeli do dziecka mają zastosowanie przepisy przewidujące: opodatkowanie liniowym podatkiem dochodowym dochodów z działalności gospodarczej, opodatkowanie przychodów z działalności gospodarczej na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (nie jest przeszkodą do korzystania z ulgi osiąganie opodatkowanych ryczałtem przychodów z najmu prywatnego) oraz opodatkowanie podatkiem tonażowym.
8. Rozliczenia dokonuje wyłącznie podatnik. Ulgi nie może rozliczać płatnik w zeznaniu składanym za podatnika na jego wniosek.

Władza rodzicielska uprawniająca do ulgi

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności (ukończenia 18 roku życia) pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska to całokształt uprawnień i obowiązków rodziców względem dziecka. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom (zarówno w związku małżeńskim, jak i poza nim).

Władza ta może zostać sądowo nadana osobie trzeciej lub też sądowo ograniczona.

Władza rodzicielska nad dzieckiem pozamałżeńskim przysługuje ojcu, który dziecko uznał, a w przypadku sądowego ustalenia małżeństwa przysługuje ojcu, gdy przyzna ją sąd.

Władzę rodzicielską posiada wyłącznie rodzic posiadający pełną zdolność do czynności prawnych. W przypadku ograniczenia lub wyłączenia takiej zdolności (ubezwłasnowolnienia) władza ta wygasa, a władza rodzicielska należy do drugiego rodzica w pełnym wymiarze.

Władza rodzicielska wygasa również w przypadku sądowego pozbawienia rodzica takiej władzy – w przypadku trwałej przeszkody uniemożliwiającej jej sprawowanie albo w razie nienależytego wykonywania. W przypadku zawieszenia władzy rodzicielskiej (przeszkoda przemijająca w jej wykonywaniu) władza ta powraca po ustaniu przeszkody w sprawowaniu. Ulga w takim przypadku nie będzie przysługiwać zwłaszcza w związku z umieszczeniem na podstawie orzeczenia sądu w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych). W tym zakresie władza rodzicielska ulega ograniczeniu również, gdy dziecko umieszczone będzie w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej.

W przypadku sądowego ograniczenia władzy rodzicielskiej władza ta trwa nadal (a zatem prawo do ulgi zostaje zachowane), jednak w określonym wymiarze.

Władza rodzicielska ustaje w związku z zaistnieniem zdarzeń faktycznych takich jak śmierć, osiągnięcie pełnoletności, a także zawarcie przez dziecko małżeństwa.

Opieka uprawniająca do ulgi

Pod pojęciem opiekun prawny rozumieć należy osobę zobowiązaną do dbałości, troski i ochrony nad małoletnim.

Opiekę ustanawia się dla małoletniego orzeczeniem sądu opiekuńczego, który powierza ją opiekunowi.

Opiekę ustanawia się głównie, gdy:

• rodzice dziecka nie żyją (oboje),
• rodzice dziecka są nieznani,
• nastąpiło zawieszenie władzy rodzicielskiej (na czas zawieszenia) lub pozbawienie tej władzy w stosunku do obojga rodziców,
• oboje rodzice nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych (ubezwłasnowolnienie),

Wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sąd może powierzyć tylko dwojgu małżonkom (nie ma możliwości, by opiekunami zostały osoby pozostające wyłącznie w faktycznym pożyciu). Opiekunem małoletniego powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę, jeżeli ci ostatni nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej. Priorytet w tym zakresie przypada również krewnym lub innym bliskim.

Warunkiem skorzystania z ulgi jest to, aby dziecko małoletnie pozostające pod opieką zamieszkiwało z opiekunem prawnym (warunek ten nie dotyczy natomiast osób sprawujących władzę rodzicielską). Z ulgi korzysta wyłącznie opiekun prawny (ustanowiony przez sąd), a nie opiekun faktyczny.

Funkcja rodziny zastępczej

Do ulgi uprawnione są także osoby, które pełniły opiekę poprzez sprawowanie funkcji rodziny zastępczej. Rolę rodziny zastępczej mogą sprawować bądź małżonkowie, bądź osoba niepozostająca w związku małżeńskim, również osoba pozostająca w konkubinacie. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu. W przypadku pilnej konieczności zapewnienia dziecku opieki zastępczej, umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej jest możliwe na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między rodziną zastępczą a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny, przy czym należy o tym poinformować sąd opiekuńczy, który ostatecznie orzeka w tej sprawie.

Dokumenty potwierdzające prawo do ulgi

Ulgę rozlicza się w zeznaniu rocznym, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci.

Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia (uznać należy zasadę, że może to być każdy dowód, który przyczyni się do ustalenia stanu faktycznego), w szczególności:

• odpis aktu urodzenia dziecka,
• zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
• odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
• zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

500+ w deklaracji PIT, ulga prorodzinna a świadczenie z programu „500 plus”

Kwoty z programu „ 500 plus” (świadczenie wychowawcze, dodatek wychowawczy otrzymane na podstawie przepisów o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci) są zwolnione z podatku PIT. Świadczenie to nie jest jednak jedyną kwotą na rzecz rodziny, która zwolniona została z podatku dochodowego od osób fizycznych. Podobnie bez pobierania podatku wypłacane są:

• świadczenia rodzinne otrzymane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych:
  • zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
  • świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne;
  • zapomoga wypłacana przez gminy (jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia ich dziecka);
  • inne świadczenia rodzinne wypłacane przez gminy na podstawie podjętej uchwały rady gminy
• jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka;
• świadczenie rodzicielskie,
• inne dodatki rodzinne i pielęgnacyjne,
• zasiłki dla opiekunów otrzymane na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów,
• świadczenia pieniężne otrzymane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,
• zasiłki porodowe,
• zasiłek macierzyński otrzymany na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników;
• jednorazowe świadczenie otrzymane na podstawie ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem",
• jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane z funduszów związków zawodowych.

Świadczenie 500 plus w deklaracjach PIT-36, PIT-37. Załącznik PIT/O oraz inne deklaracje PIT a 500 plus.

Wiele osób zastanawia się, czy do końca lutego 2017 r. otrzymają z urzędu PIT-11 lub PIT-8C, w którym zostanie wskazana łączna kwota świadczenia 500 plus wypłacona w danym roku i którą należy następnie ująć w PIT rocznym.

Urzędy i organy państwa nie mają obowiązku wysyłać informacji zbiorczych o wypłaconych w danym roku kwotach zwolnionych z podatku. W efekcie rodzice otrzymujący po 500 zł na dziecko lub inne świadczenia rodzinne, nie dostaną żadnej informacji koniecznej do wypełnienia rocznej deklaracji podatkowej PIT.

Rozliczając się z podatków za 2016 r., należy zebrać wszystkie kwoty przychodów podlegających opodatkowaniu, które nie są z tego podatku zwolnione. Co do zasady są to kwoty na PIT-11 , PIT-8C oraz kwoty innych przychodów, które podatnik powinien rozliczyć samodzielnie (które otrzymał bez pośrednictwa płatników). Świadczenia rodzinne, w tym z programu 500 plus, nie zalicza się do tej grupy. W efekcie tego rodzaju kwot nie należy w ogóle wprowadzać do rocznego PIT oraz nie należy brać go pod uwagę przy wypełnianiu załącznika związanego z ulgami podatkowymi PIT/O.

Świadczenie 500 plus a prawo do odliczenia od podatku ulgi prorodzinnej

Zasiłki rodzinne oraz inne kwoty wolne od podatku nie ograniczają prawa do ulgi podatkowej na wychowywanie dzieci. W jej efekcie możliwe jest odliczenie od podatku od 1113,04 do 2700 zł na dziecko w rodzinie. Zatem podatnik otrzymujący świadczenie 500 plus może na dziecko, na które kwota ta została przyznana, otrzymać dodatkowo ulgę prorodzinną – podatkową.

Świadczenie 500 plus a zwrot niewykorzystanej kwoty ulgi prorodzinnej

Rodzice i opiekunowie dzieci, u których podatek wyliczony od ich wynagrodzeń jest zbyt niski, by odliczyć całą ulgę podatkową na dzieci, mają możliwość złożyć wniosek o zwrot tej niewykorzystanej kwoty ulgi prorodzinnej. Kwota zwrotu nie może przekroczyć jednak kwoty składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne podlegających odliczeniu w zeznaniu PIT rodziców.

W związku z tym, że od kwoty z programu 500 plus nie są pobierane składki ZUS i zdrowotne, jej wartość nie pomoże na otrzymanie wyższego zwrotu ulgi prorodzinnej. W efekcie rodzice i opiekunowie wyliczając łączną wartość składek ZUS i zdrowotnych od wypłacanych im wynagrodzeń, nie mogą wziąć pod uwagę 500 zł z programu 500 plus a także świadczeń rodzinnych podlegających zwolnieniu z opodatkowania.

W indywidualnych sprawach szczegółowych informacji udzielają właściwe urzędy skarbowe.